W Iławie powstały zdjęcia do filmu dokumentalnego „Tajna akcja rotmistrza Żychlińskiego”, nawiązującego do wydarzeń z okresu plebiscytu z 1920 roku. Za jego realizację odpowiada Internetowe Muzeum Iławy – www.ilawasprzedlat.pl.
Będzie to już czwarty odcinek serii filmów dokumentalnych o nieznanych faktach z historii Prus Wschodnich. Pierwszy – „Wielka ucieczka” – powstał w czerwcu zeszłego roku. Do tej pory obejrzało go ponad 12 tysięcy osób. Gotowy, choć czeka jeszcze na swoją premierę, jest film opowiadający o tajemnicach zamku w Szymbarku. W lipcu powstały zdjęcia do „Drugiej stolicy Rzeszy” – filmu, opowiadającego o historii wsi Neudeck, w której w sierpniu 1934 roku zmarł prezydent Paul von Hindenburg.
„Tajna akcja rotmistrza Żychlińskiego” przywołuje opisaną już wcześniej w książce „Tajemnice pogranicza” akcję polskiego wywiadu z lipca 1920 roku. W nocy z 9 na 10 lipca Polacy wysadzili fragment torów kolejowych między Iławą a Ząbrowem, uniemożliwiając Niemcom ruch pociągów na trasie łączącej Malbork z Iławą. Była to jedna z niewielu tak spektakularnych akcji polskiego wywiadu na terenach plebiscytowych. Autor filmu próbuje też odpowiedzieć na pytanie, czy 24 maja 1920 roku, a więc w dniu, w którym do Iławy miał przyjechać Stefan Żeromski, Niemcy planowali zamach na życie polskiego pisarza.
W trakcie zdjęć do filmu udało się zlokalizować nieznane wcześniej autorowi fundamenty budynków i baraków obozowych, prawdopodobnie obozu dla kobiet, który w czasie II wojny światowej funkcjonował w Iławie. Tematyka obozów pracy pojawiła się we wspomnianej „Wielkiej ucieczce”.
„Druga stolica Rzeszy. Hindenburg i Hitler” oraz „Tajna akcja rotmistrza Żychlińskiego” powstają w ramach stypendium artystycznego Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
W rolę prowadzącego ponownie wcielił się Michał Młotek (jednocześnie autor scenariusza), twórca Internetowego Muzeum Iławy i autor książki „Tajemnice pogranicza”, w której aż dwa rozdziały poświęcone zostały sprawom plebiscytu. Za montaż i realizację odpowiada Forest Grandfather Studio Mateusza Kowalskiego. W filmie będzie można usłyszeć znanego i cenionego lektora Marcina Ciborskiego. Całość przetłumaczona zostanie na język niemiecki.
